Güçlü Kızlar,
Güçlü Yarınlar

Dünya Kız Çocukları Günü
Tema: "Kız Çocukları Geleceği Yeniden İnşa Ediyor"
11 Ekim 2023
Arsuz, Hatay

Arkaplan

11 Ekim günü, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kız çocuklarının haklarına ve dünya genelinde karşılaştıkları zorluklara yönelik farkındalık oluşturmak üzere "Dünya Kız Çocukları Günü" olarak ilan edilmiştir. Son yıllarda sağlık, eğitim ve siyasi katılım da dâhil olmak üzere toplumsal cinsiyet eşitliğini tesis etme konusunda önemli ilerlemeler kaydedilmiş olsa da aynı zamanda toplumsal cinsiyet eşitliği konusundaki ilerlemeleri tersine çeviren ve kız çocukları için ciddi sonuçlar doğuran çeşitli olaylar da yaşanmıştır. Bu zorluklar karşısında Kız Çocukları Günü, kız çocuklarının haklarına yönelik dikkatin acilen artırılmasını ve onların tam potansiyellerine ulaşmalarını sağlayacak alanlara yönelik kaynak ihtiyacını vurgulamak için önemli bir fırsattır. Kız Çocukları Günü, aynı zamanda, kadınların ve kız çocuklarının "siyasi, ekonomik ve kamusal yaşamda karar alma süreçlerinin her düzeyine tam ve etkin katılımlarının ve liderlik için eşit fırsatlara sahip olmalarının"¹ önemini vurgulayan 5.5 numaralı Sürdürülebilir Kalkınma Amacı'nı hatırlatmak için bir platform işlevi görmektedir. Kadınlar ve kız çocukları kendi hayatları ve bedenleri üzerinde söz sahibi olmak üzere güçlendiklerinde tüm aile ve toplum da gelişecektir.

2023 Uluslararası Teması: ‘Kız Çocuklarının Haklarına Yatırım Yapın: Liderliğimiz, İyilik Halimiz’

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), BM Nüfus Fonu (UNFPA), BM Kadın Birimi (UN Women) ve Aydın Doğan Vakfı, 2015 yılından beri Türkiye'de bu önemli günde yukarıda açıklanan yaklaşım odağında ergenlik çağındaki kız çocuklarını şiddetten korumak, onlara temel yaşam ve meslek becerileri kazandırmak, ihtiyaç duyulan hizmetlere erişimlerini sağlamak ve kendi hayatları üzerinde etkiye sahip olarak dünyamızı şekillendirme kapasitesine erişmeleri için onları güçlendirmek amacıyla yapılan ulusal ve küresel girişimleri desteklemektedir. Dünya Kız Çocukları gününün 11’inci yılında tüm aktörleri "kız çocuklarının haklarına, liderliğine ve iyi olma hallerine yatırım yapmaya" çağıran bu yılki küresel eylem çağrısı² doğrultusunda, 6 Şubat 2023'te Türkiye'de yaşanan yıkıcı depremlerin ardından kız çocuklarının ve genç kadınların karşılaştığı zorluklara dikkat çekeceğiz.

Depremlerin kadınlar ve kız çocuklarının ihtiyaçları ve öncelikleri üzerinde etkileri

Afetlerin yarattığı etkiler toplumsal cinsiyet açısından tarafsız değildir; insani yardım durumlarının mevcut eşitsizlikleri daha kötü bir hâle getirdiği ve toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini derinleştirdiği ortaya konulmuş önemli bir olgudur. Türkiye'de deprem sonrası yapılan değerlendirmeler, etkilenen nüfus üzerindeki toplumsal cinsiyete özgü etkilerin altını çizmiştir. Şubat 2023’te yürütülen Çok Sektörlü İlk Acil İhtiyaç Analizi (MIRA), hanede temel gelir getirici ve karar verici konumunda olan kadınlar ile emziren kadınların en fazla ihtiyaç hâlinde olan gruplar arasında olduğunu göstermiş ve kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddet risklerinin, istenmeyen gebeliklerin ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların artacağını öngörmüştür. UNICEF tarafından Mart-Temmuz 2023 tarihleri arasında kadınlarla ve kız çocuklarıyla yürütülen odak grup görüşmelerinde³ de afetten etkilenen bölgelerde kalabalık yaşam koşulları, mahremiyetin, güvenlik ve emniyet tedbirlerinin kısıtlılığı, hane içi gerilimlerin artması ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet (TCDŞ) ile ilgili tespit, yönlendirme ve müdahale hizmetlerinin kısmen sekteye uğraması ile ilgili olarak şiddet riskinin arttığını doğrulamıştır. Etkilenen bölgeler çocuk yaşta evliliklerin görülme sıklığının hâlihazırda yüksek olduğu yerler olduğu için çocuk yaşta evlilik riski de artan yoksulluk, TCDŞ ve okulu bırakma oranları ile bağlantılı olarak önemli bir konu haline gelmiştir. UN Women tarafından deprem sonrasında yürütülen değerlendirmeler⁴ hem ev işlerine hem de çocuk, yaşlı ve engelli bireylerin bakımına ilişkin artan talep yüzünden kadınların ve kız çocuklarının bakım ve ev işleri sorumluluklarında artış olduğunu ve hasarlı/kapatılmış okullar, sağlık ve bakım hizmetleri bakımından tedarik tarafında da bir azalma olduğunu göstermiştir.

Ayrıca, son zamanlarda hazırlanan raporlar hijyen ürünlerinin yanı sıra menstrüel hijyen, cinsel sağlık ve üreme sağlığı (CSÜS) ve hijyen yönetimi için güvenli tesislere ve bu konuda ergen dostu bilgiye duyulan ihtiyacın devam ettiğini ortaya koymuştur. UNFPA tarafından bu kritik konuya ilişkin olarak yapılan değerlendirmeye⁵ göre, CSÜS hizmetleri deprem öncesi kapasitenin %20'si, güvenli annelik hizmetleri %45'si ve yenidoğan bakımı %35'si oranında çalışmaktadır. Üstelik, kontrasepsiyon yöntemlerine yönelik danışmanlık ve klinik destek dâhil olmak üzere aile planlama hizmetlerinin yetersiz olduğu bulgulanmıştır. Kapsamlı üreme sağlığı ve hakların kız çocuklarının güçlendirilmesinde sahip olduğu entegre rol göz önünde bulundurulduğunda, iyileşme sürecinde bu eksikliklerin kapatılması ve erişilebilir, yüksek kaliteli hizmetlerin sağlanması elzemdir.

Yeniden yapılanma ve iyileşme döneminde kız çocukları geleceği inşa ediyor

"Toplumsal cinsiyete duyarlı iyileşme"⁶ kavramı ile uyumlu olarak UNICEF, UNFPA, UN Women ve Aydın Doğan Vakfının bu yıl birlikte düzenlediği Dünya Kız Çocukları Günü etkinliği, toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı şehirleri yeniden inşa etmede ergen kız çocuklarının dönüştürücü rolüne vurgu yapmanın yanı sıra deprem sonrası iyileşme döneminde onların ihtiyaçlarına ışık tutacaktır. Kadınların ve kız çocuklarının liderliğini önceliklendirmek ve sadece iyi olma hâllerini değil, aynı zamanda kendilerini ilgilendiren her alanda temsil edilmeleri konusunda da kız çocuklarına yatırım yapmak, toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı şehirlerin kurulmasına anlamlı bir şekilde katılmalarını sağlamak, tartışmaların stratejik başlangıç noktası olacaktır. Genç kadınları ve kız çocuklarını daha iyiyi inşa etmek amacıyla topluluklarının kilit aktörleri/liderleri hâline getirerek, sahiplik ve sorumluluk duygusunu teşvik ediyor, onları topluluklarında olumlu değişimin başat aktörleri hâline getirmek için birlikte çalışıyoruz.

Etkinlik; kız çocuklarının haklarını ve bedensel özerkliklerini ve talep edecekleri, potansiyellerini yerine getirmek için kendi seçimlerini yapacakları dirençli ve eşitlikçi geleceklerin yaratılmasında kız çocuklarının ve gençlerin rolünü vurgulamak üzere gençleri, karar alıcıları; kadın, genç ve insani yardım kuruluşlarını, rol modelleri ve basın mensuplarını bir araya getirecektir.

Etkinlik, sınırlı sayıda davetli ile Hatay'ın Arsuz ilçesinde gerçekleştirilecektir. Katılacağını onaylayan davetlilerle etkinlik gündeminin daha detaylı bir hâli paylaşılacaktır.

2023 Dünya Kız Çocukları Günü için düzenlenecek küresel çapta anma törenleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için bakınız:
https://www.unicef.org/gender-equality/international-day-girl-2023